Uyuşturucu Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık

1. Uyuşturucu ticareti suçu nedir?

2. Etkin pişmanlık nedir?

3. Uyuşturucu ticaretinde etkin pişmanlık nasıl uygulanır?

4. Cezayı kaldıran etkin pişmanlık halleri

5. Cezada indirim yapılmasını gerektiren etkin pişmanlık halleri

6. Uyuşturucu ticareti suçunun cezası nedir?

7. Uyuşturucu ticaretinde zamanaşımı

8. Uyuşturucu ticareti suçuna hangi mahkeme bakar?

1. Uyuşturucu ticareti suçu nedir?

Uyuşturucu maddeyi üretme ve ticaretini yapmak, Türk Ceza Kanunu’nun Topluma Karşı Suçlar kısmının Kamunun sağlığına karşı suçlar bölümü içinde 188. maddede düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu içerisinde ayrı bir fıkrada düzenlenmiştir. TCK m. 188/3 hükmü uyarınca “Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi” denmek suretiyle suçun seçimlik hareketlerini geniş bir kapsamda suç tanımına almıştır. Buradaki hareketlerden yalnızca birinin yapılması suçun oluşması için yeterlidir.

Bu suçu düzenlemekle korunan hukuki değer, Yargıtay Ceza Genel Kurulu 22.10.1990 Tarihli ve 1990/5-231 E., 1990/250 K. Sayılı Kararına göre “Yasa koyucu uyuşturucu maddelere ilişkin suçları cezalandırmakla; bireyi uyuşturucu maddenin etkisinden korumak ve sonuçta toplumu uyuşturucu madde kullanımının dolaylı etkilerine karşı koruma altında tutmak amaçlarını gütmüştür.” şeklinde açıklanmıştır.

Ayrıca ilgili maddede aşağıda sayılacak durumlarda öngörülen cezanın artırılacağı düzenlenmiştir. Suçun nitelikli halleri:

1. Uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması,
2. Maddenin cinsinin eroin, kokain, morfin,bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevlerinden biri olması,
3. TCK md. 188/3 hükmünde sayılan eylemlerin okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi,
4. TCK md. 188 hükmünde düzenlenen suçların üç veya daha fazla kişiyle işlenmesi,
5. Bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi,
6. Bu suçların kanun maddesinde öngörülen çerçevedeki sağlık çalışanları tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza artırılır.

Bu suçların takibi şikâyete bağlı değildir.

2. Uyuşturucu Ticareti Suçunda Etkin pişmanlık nedir?

Etkin pişmanlık, Yargıtay Ceza Genel Kurulu 08.11.2018 Tarih ve 2016/1058 E., 2018/513 K. sayılı kararında “5237 sayılı TCK’da “etkin pişmanlık” başlığı altında yapılan düzenlemede, eylem suç olmaktan çıkmamakta, duyulan pişmanlık ve eylemin sonuçlarının bir kısmının bertaraf edilmesi nedeniyle faile ceza verilmemek veya verilecek cezadan indirim yapılmak suretiyle cezayı kaldıran ya da azaltan bir durum söz konusu olmaktadır.” şeklinde açıklanmıştır.

3. Uyuşturucu ticareti suçlarında etkin pişmanlık nasıl uygulanır?

Uyuşturucu ticareti suçunda etkin pişmanlık hükmüne yer verilmesinin amacı; örgüt ağının çökerek diğer suçluların ortaya çıkarılması, saklanan maddelerin ele geçirilmesi, failin tedavi edilerek topluma kazandırılması ve bir bütün halinde toplumun uyuşturucu ve uyarıcı maddelerden korunmasıdır.

Bu doğrultuda etkin pişmanlığın uygulanabilmesi için Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 24.01.2019 Tarih ve 2016/236 E., 2019/55 K. Sayılı kararında “Failin etkin pişmanlık nedeniyle indirimden yararlanabilmesi için kendi suçunun ortaya çıkmasına ya da suç ortaklarının yakalanmasına yardım ve hizmet etmiş olması gerekmektedir. Suç ortakları kavramı uyuşturucu madde suçuna katılan ya da başka bir uyuşturucu madde ile ilgili suç işleyen kimse olarak anlaşılmalı; “yakalanması” sözcüğü de, “suç ortaklarının yakalanması ya da kim olduğunun belirlenmesi” olarak kabul edilmelidir. Fail suç ortağının, uyuşturucu maddeyi satın aldığı veya sattığı kişinin ya da başka bir uyuşturucu madde suçu işleyen kişinin yakalanmasına ya da kim olduğunun belirlenmesine katkıda bulunduğunda indirimden yararlanacaktır.”

4. Cezayı kaldıran etkin pişmanlık halleri

Cezayı kaldıran etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için gerekli unsurlar:

1. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçuna iştirak etmek
2. Suç resmi makamlar tarafından öğrenilmeden önce bildirim yapmak
3. Suç ortaklarını ve suça konu maddelerin saklandığı veya imal edildiği yeri bildirmek
4. Suç ortaklarının yakalanmasını veya suça konu maddelerin ele geçirilmesini sağlamak

Bu madde kapsamında etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için failin bizzat başvuruda bulunması gerekir. Fakat failin haklı bir nedenle (hastalık gibi) kendisinin başvuru yapamayacağı hallerde onun isteği ve rızası doğrultusunda başkası tarafından yapılan ihbar nedeniyle etkin pişmanlıktan faydalanabilir.

5. Cezada indirim yapılmasını gerektiren etkin pişmanlık halleri

Cezada indirim yapılmasını gerektiren hükümlerin uygulanabilmesi için gerekli şartlar:

1. Suçun işlenmesine katılmış olmak
2. Hizmet ve yardımın bizzat fail tarafından gönüllü olarak yapılması
3. Hizmet ve yardımı soruşturma ve yargılama makamlarına yapmak
4. Suç resmi makamlar tarafından haber alındıktan sonra ancak mahkemece hüküm verilmeden önce etkin pişmanlıkta bulunmak
5. Suçun ortaya çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım etmek

Burada belirtilen “yakalanma” durumunda aslında ilgili kişilerin kimliklerinin tespit edilmesi yeterlidir. Ancak diğer şahıslar zaten tespit edilmiş veya zaten kolayca tespit edilebilecekleri anlaşılıyorsa fail için bu yararlanma söz konusu olmaz.

6. Uyuşturucu ticareti suçunun cezası nedir?

TCK m. 188/1 hükmünde uyuşturucu veya uyarıcı madde imal, ithal ve ihraç suçunun cezası yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir.

TCK m. 188/3 hükmünde Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

7. Uyuşturucu ticareti suçunda zamanaşımı

Dava zamanaşımı sürelerin belirlenmesinde kanunda yer alan cezanın yukarı sınırı, seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı bakımından hapis cezası esas alınır. Buna göre TCK m. 188 hükmünde öngörülen cezaların dava zamanaşımı 20 yıldır.

Ceza zamanaşımı ise ilgili kişi hakkında belirlenen somut cezanın miktarına göre TCK m. 68 hükmüne göre belirlenir.

8. Uyuşturucu ticareti suçuna hangi mahkeme bakar?

Uyuşturucu bulundurmak veya kullanmak asliye ceza mahkemelerinin görev alanına girerken uyuşturucu imal etmek veya ticareti yapmak ağır ceza mahkemesinin görev alanına girer. Buna göre TCK md. 188/3 hükmündeki seçimlik hareketlerden sorumlu tutulan bir kişinin yargılaması ağır ceza mahkemesinde görülür.

Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçuyla ilgili detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu yazı meslektaşlarımızın dava dosyalarında kullanabilmeleri amacıyla yayımlanmış olup herhangi bir izne veya alıntıya tabi olmadan kullanılabilir.