Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti (TCK m.188)

Uyuşturucu madde ticareti veya uyarıcı madde imal ve ticareti Türk Ceza Kanunu’na göre suçtur.

Madde 188- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu Türk Ceza Kanununun 188. Maddesinde düzenlenmiştir. Suçun temel unsurlarına geçmeden evvel uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ne olduğunu açıklamak gerekir. Kişinin iradesini ve sağlıklı karar almasını engelleyen; sinir sistemi üzerinde bağımlılık yaratan her türlü madde uyuşturucu, uyarıcı madde olarak isimlendirilmektedir.

Ceza kanununda uyuşturucu ve uyarıcı maddeler tanımlanmamıştır. Ayrıca bunların kanunda teker teker gösterilmesi yoluna da gidilmemiştir. Bu nedenle uyuşturucu ve uyarıcı etki yapan ve kişilerde bağımlılık meydana getiren bütün maddelerin bu suçun konusunu oluşturacağı söylenebilir. Örnek vermek gerekirse: eroin, kokain, morfin, afyon, esrar, ectasy, captagon…

Kanun koyucu bu maddelerin kullanılmasını, imal edilmesini ve ticareti suç olarak düzenlemiştir. Bu düzenleme ile korunan hukuki değer toplum sağlığıdır. Zira bu maddeler kullanan kişinin sağlıklı karar alabilmesini engellemekte ve fizyolojik olarak sağlığına oldukça zarar vermektedir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu Hangi Yollarla İşlenebilir?

• Uyuşturucu madde imal etme: Bir maddenin işlemden geçirilerek uyuşturucu niteliği olan başka bir maddeye dönüştürülmesidir. Eğer maddenin niteliği değişmiyor veya işlem maddenin mevcut niteliğinin uzun süre korunmasına yönelik bir nitelik taşıyor ise uyuşturucu madde imal etme eyleminin gerçekleştiğinden söz edilemez. Aynı zamanda bu durumda uyuşturucu maddenin imalatı için kullanılan aletlerin ve mekanın bu işlem için elverişli olması aranır.
• Uyuşturucu madde ithal etme: Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak ülke içine sokulmasıdır. Uyuşturucu maddenin herhangi bir şekilde ülke sınırlarından içeri sokulmuş olması suçun oluşması için yeterlidir. Suçun faili uyuşturucu maddeyi gizlemeden gümrük görevlilerine kendiliğinden bildirdiği takdirde, istisna olarak, failin ithal kastının bulunmadığı ve eyleminin uyuşturucu madde bulundurma ve nakletme suçunu oluşturduğu kabul edilir.
• Uyuşturucu madde sevk veya nakletme: Uyuşturucu maddenin bir başkasına verilmesi veya devrederek kullanılmasının sağlanması amacıyla bir yerden başka bir yere götürülmesidir. Kişi uyuşturucu maddeyi kendi kullanımı için sevk veya naklederse kullanım miktarı sınırlarının aşılmaması koşuluyla kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulundurma suçunu işlemiş olacaktır.
• Uyuşturucu madde ihraç etme: Yurt içinde bulunan uyuşturucunun ülke sınırları dışına çıkarılmasıdır. Bu suç ancak maddenin gümrük kapısından geçirilmesiyle meydana gelir. Gümrük kontrolleri sırasında yakalandığı takdirde fiil teşebbüs halinde kalmış olacaktır. Gümrük alanına gelmeden önce tespiti halinde ise uyuşturucu madde bulundurma ve nakletme eylemi gerçekleşmiş olacaktır.
• Uyuşturucu madde satma, satışa arz etme ve satın alma: Uyuşturucu maddenin bir bedel karşılığında başkasına devredilmesi satma, satış aşamasına gelmemiş ancak hazırlık hareketlerinin başlamış olması arz etme, kullanma veya ticari amaç için bedel karşılığı uyuşturucu madde temin edilmesi ise satın almayı ifade eder. Bu üç suçun da cezası aynıdır.
• Uyuşturucu madde temin etme: Kişinin elinde bulundurduğu uyuşturucu ya da uyarıcı maddeyi satış amacı taşımaksızın ve bir bedel almadan başkasına vermesidir.

Uyuşturucu Madde Ticareti ile Uyuşturucu Madde Kullanımı Arasındaki Farklar

Uyuşturucu madde ticareti ile kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma birbirinden farklı suçlar teşkil etmektedir. Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak Türk Ceza Kanunu 191.maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 191- (1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Uyuşturucu madde ticareti ile uyuşturucu madde kullanımı arasındaki en önemli farklardan birisi yakalanan uyuşturucu maddenin miktarıdır. Bulunduranın kişisel ihtiyaç sınırını aşacak nicelikte uyuşturucu madde bulundurması kullanım amacının dışına çıkıldığının göstergesi kabul edilir.

Diğer bir fark, failin bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususlarında herhangi bir davranış içine girip girmediğidir. Tanık beyanlarından ortaya çıkarılabilir.

Yakalanan uyuşturucu maddenin çeşitliliği de bu farklardan birisidir. Kullanma amacı olan kişi çok çeşitli uyuşturucu madde bulundurmayabilir. Değişik nitelikte ve farklı etkileri olan misal olarak eroin,kokain,esrar ve amfetamin tabletlerini birlikte bulunduran birisinin bunları satmak amacıyla bulundurduğu kabul edilebilir.

Maddenin bulundurulduğu yer ve bulunduruluş biçimi de ayrımda kullanılır. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulunduran kimse bunu her zaman kolaylıkla erişebileceği bir yerde ( ev, araba, işyeri ) bulundurur. Buna karşın uyuşturucunun ev veya işyerine uzakta çıkarılıp alınması güç ve zaman gerektiren bir yere gizlenmesi, kullanma dışında bir amaçla bulundurulduğunu gösterir.

Uyuşturucu maddenin bulundurulma şekli de suçun niteliğinin tespiti hususunda önemli bir noktadır. Söz konusu maddenin çok sayıda küçük paketler halinde bulunması, her paketin içinde aynı miktarda uyuşturucu madde bulunması, maddenin bulunduğu yerde hassas terazi veya ambalajlar bulunması maddenin kullanım amacı dışında bulundurulduğu konusunda bir belirti meydana getirecektir.

Uyuşturucu Ticaretinin Nitelikli Halleri

Uyuşturucu ticaretinde kanun cezanın arttırılması için nitelikli haller öngörmüştür. Bunlar Türk Ceza Kanunun 188. maddesinin 3,5 ve 8. bentlerinde belirtilen hallerdir.

Maddenin üçüncü bendine göre uyuşturucu madde satılan veya verilen kişinin çocuk olması halinde veren ve satan kişinin cezasının 15 yıldan az olamayacağı öngörülmüştür.

Maddenin dördüncü bendinde uyuşturucu maddenin bazı türlerinde yine cezanın arttırılması öngörülmüştür. Buna göre uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin ve bazmorfin olması halinde verilecek cezanın yarı oranında arttırılacağı öngörülmüştür.

Maddenin 5. Fıkrasında suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde de cezanın arttırılması öngörülmüştür. Buna göre bu suçları suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır. Bu nitelikli halin kabul edilmesinin nedeni bir suçun örgütlü olarak işlenmesinin suç işlenmesini kolaylaştırması, buna karşın suçla mücadeleyi ise zorlaştırmasıdır. Burada belirtmek gerekir ki suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde fail hem örgüt suçundan cezalandırılacak hem de uyuşturucu madde ticareti suçundan verilecek cezası yarı oranında arttırılacaktır.

Cezayı arttıran diğer bir sebep ise maddenin 8.bendinde belirtilmiştir. Buna göre suçun tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde yine verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.

Uyuşturucu Madde Ticaretinde Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi

Türk Ceza Kanunu 192. Maddesinde düzenlenmiştir. İki tür etkin pişmanlık hali vardır:

Suçun işlendiği resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce etkin pişmanlık halinde, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

Suçun işlendiği resmi makamlar tarafından haber alındıktan sonra etkin pişmanlık halinde, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Cezası

Türk Ceza Kanunu’nun 188. Maddesinde uyuşturucu madde ticareti suçunun cezası şöyle düzenlenmiştir;

1. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
2. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
3. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(1)(2) (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.
4. a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması,b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
5. Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
6. Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
7. Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
8. Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”