Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçu

• Fatura Nedir?

• Sahte Fatura Kullanma ve Düzenleme Suçu Nedir?

• Suçun Maddi ve Manevi Unsurları Nelerdir?

• Etkin Pişmanlık Hükümleri Nasıl Uygulanır?

• Sahte Fatura Kullanma Suçunun Cezası Nedir?

• Fatura Nedir?

Vergi Usul Kanunu’nun md. 229 hükmü “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” ile faturanın kanuni tanımı yapılmıştır.

Yargıtay İçtihatları Birleştirme Hukuk Genel Kurulu’nun 24.12.2003 Tarih ve 2001/1 E., 2003/1 K. Sayılı kararı ile “faturalar, ticari satışlarda satıcı tarafından alıcıya verilen ve satılan malın miktarını, vasıflarını, ölçüsünü, fiyatını vesair hususları veya ifa edilmiş hizmetleri gösteren hesap pusulaları olup, ticari belge niteliğindedir.” faturaya ilişkin kanundan daha kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır.

• Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçu Nedir?

Vergi suçları, mali sisteme zarar veren eylemler arasında önemli bir yer tutar. Özellikle sahte fatura düzenleme ve kullanma suçu, Türkiye’deki vergi sisteminde ciddi sonuçlar doğuran ve cezai yaptırımlara tabi olan fiiller arasında yer almaktadır. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca sahte belge; “gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge” olarak tanımlanmıştır. Türk vergi sistemi belge kayıt düzenine tabi olduğu için düzenlenen belgenin yanıltıcı olması ayrı bir ceza yaptırımı ile koruma altına alınmıştır.

Sahte fatura incelemesi için ispat önemlidir. Mükellefin sahte belge düzenlediği veya kullandığına ilişkin somut veriler olmasa dahi hakkında vergi incelemesi başlatılabilmektedir.

• Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Nelerdir?

Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçunun maddi unsurları, eylemin somut şekilde gerçekleştirilmesiyle ilgili özellikleri içerir. Maddi unsur kapsamında suç, hem belgenin sahte olarak düzenlenmesi hem de bu sahte belgelerin mali işlemler için kullanılmasıdır.

1. Sahte Belge Düzenleme:

Sahte fatura düzenleme, bir mal veya hizmet alımı gerçekleşmemişken, bu işlem gerçekleşmiş gibi fatura düzenlenmesi anlamına gelir.

Belgede mal veya hizmet bedeli, fatura numarası ve diğer zorunlu unsurların yer alması gerekir. Ancak içerik itibariyle fatura, gerçeğe aykırı düzenlenmişse bu, sahtecilik suçunu oluşturur.

2. Sahte Belge Kullanma:

Sahte olarak düzenlenen bu belgelerin, vergi matrahını azaltmak veya hiç vergi ödememek amacıyla kullanılması da bu suçun maddi unsurunu oluşturur. Faturanın kullanılması, mali kayıtlara geçirilerek vergi beyannamelerinde gösterilmesi ile tamamlanmış sayılır. Bu noktada suçun işlenmesi, faturanın deftere kaydedilmesi veya vergi dairesine ibraz edilmesi ile tamamlanır.

Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçunda manevi unsur ise kasttır. Failin, sahte bir belge düzenlediğini veya bu belgeyi kullandığını bilmesi ve istemesi gerekmektedir.

Sahte fatura düzenleme suçunda, failin mali bir kazanç sağlama amacı gütmesi gerekmez; yeterli olan, belgenin gerçeğe aykırı olduğunu bilerek ve isteyerek düzenlemesidir. Belgeyi kullanan kişi de belgenin sahte olduğunu bildiği halde vergi avantajı sağlamak için bu belgeyi kullanıyorsa kast unsuru devreye girer. Suç, yalnızca taksirle işlenemez; yani dikkatsizlik veya ihmal sonucu sahte fatura düzenlenmiş ya da kullanılmış olamaz. Bu suçlarda failin hareketi bilinçli ve kasıtlı olmalıdır.

• Etkin Pişmanlık ile Ceza İndirimi Hükümleri Nasıl Uygulanır?

Etkin Pişmanlık

Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 359. maddesinde düzenlenen sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarında etkin pişmanlık VUK md. 371’de düzenlenmiştir. Suçun işlenmesinden sonra failin pişman olup, neden olduğu vergi ziyaını telafi etmeye yönelik davranışlarını ifade eder.

Etkin pişmanlıktan yararlanmak için, mükellefin vergi ziyaına neden olan fiillerle ilgili olarak tarh edilen vergi, gecikme faizi, gecikme zammı ve vergi cezalarını ödemesi gerekmektedir. Ayrıca etkin pişmanlık uygulamasından yararlanabilmek için, idari işlemlere dava açılmaması veya açılan davalardan feragat edilmesi gerekir. Vergi kaçakçılığı suçunu işleyen ve etkin pişmanlık gösteren mükellefler, kamu zararını giderdiklerinde cezai indirimlerden faydalanabilirler.

Ceza İndirimi

Sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarında etkin pişmanlık gösteren kişiler için ceza indirimi öngörülmüştür. Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesine göre, etkin pişmanlık durumunda ceza indirimi uygulanır. Şöyle ki:

1. Soruşturma aşamasında vergi ziyaı, gecikme faizi ve cezanın yarısı ödendiğinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.
2. Kovuşturma aşamasında ise hüküm verilmeden önce ödeme yapılırsa ceza üçte bir oranında indirilir.

Bu ceza indiriminden yararlanmak için, mükellefin vergi mahkemesinde dava açmaması, açılmışsa davadan feragat etmesi gerekmektedir. Ayrıca, ödenecek vergi aslı ve cezanın bulunmadığı durumlarda da verilecek ceza yarı oranında indirilecektir​.

Bu düzenlemelerle, suç işleyen kişilere, kamu zararını gidermeleri halinde cezadan indirim sağlanarak, hazine zararının telafisi teşvik edilmektedir.

• Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçunun Cezası Nedir?

Sahte fatura düzenleme ve kullanma fiillerine karşı idari para cezası, hürriyeti bağlayıcı ceza, KDV indiriminin reddi, vergi idaresi tarafından kod listesine alınma yaptırımlarına bağlanmıştır. Bu fiillerin yargılanması Asliye Ceza Mahkemelerinde yapılmaktadır. Bu bağlamda:

Hapis cezasına hükmedilmesi:

Vergi Usul Kanunu’nun md. 359 hükmü uyarınca “… muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” ile “belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.” düzenlenmiştir.

Vergi Ziyaı ve İdari Para Cezaları:

Suçun yanı sıra, sahte fatura kullanımı nedeniyle vergi ziyaına neden olunması durumunda, vergi ziyaı cezası da ayrıca uygulanmaktadır. Vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan verginin üç katına kadar çıkabilmektedir. Bunun yanında, ziyaa uğratılan vergi miktarı da faizi ile birlikte tahsil edilmektedir.