KARA PARA NEDİR? KARA PARA AKLAMA SUÇU CEZASI NE KADAR?

Geçmişten günümüze süregelen, suç oranı ve suçtan elde edilen gelirler giderek artış göstermektedir. Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkede yargı kolunun öncelikli hedefi suç oranını azaltmaktır. Birçok suç çeşidinden biri olan Kara para aklama suçunun önlenmesi, ülkemizin ve diğer tüm ülkelerin kalkınmasında büyük bir etkiye sahip olan ekonomik faaliyetler açısından önem arz etmektedir.

Medyada sıkça karşılaştığımız kara para nedir? Kara para; hukuka aykırı faaliyetler sonucu elde edilen, maddi değere sahip olan; para, mal ve mal varlığı değerlerdir. Dünyada ve ülkemizde hukuka aykırı yollarla yapılan bu faaliyetler sonucu büyük oranlarda gelir elde edilmektedir. Bu suçun işlenmesinde yaygın olarak kullanılan yöntemlere; uyuşturucu tacirliği, insan ticareti, fuhuş, vergi kaçırma, silah kaçakçılığı vb. olgular örnek gösterilebilir.

KARA PARA AKLAMA NEDİR?

Kara para aklama; hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen gelirlerin kaynağını gizlemek veya elde ediliş şeklini değiştirmek vb. yollarla hukuka uygun hale getirilmesi işlemdir.  Kara para aklama suçundan elde edilen gelirler elde edilme yöntemine göre iki ayrı sınıflandırmaya tabi tutulabilir. Suçun gelir kaynağını oluşturan işlem hukuka uygun olmakla birlikte, ilerleyen süreçte hukuka aykırı işlemler ile illegal bir gelir haline getirilebilir. Örneğin bir işletme açtıktan sonra bu işletmede sahte fatura düzenleyerek vergi kaçakçılığı suçu işlenerek gelir elde edilebilir. Bir başka durumda ise suçun kaynağını oluşturan faaliyet başlangıçtan itibaren hukuka aykırı olabilir. Örneğin uyuşturucu ticareti yaparak elde edilen paralar, yasadışı bahisten elde edilen paralar, silah kaçakçılığından elde edilen paralar vb. gibi.

FAİİLERİN KARA PARA AKLAMADA UYGULADIKLARI ADIMLAR NELERDİR?

Kara para aklama (veya kara para temizleme), genellikle yasa dışı veya suç gelirlerini yasal gibi göstermek amacıyla finansal işlemleri gizlilik içinde gerçekleştirme sürecidir. Bu suç gelirlerinin yasal ekonomiye dahil edilmesi ve suçun izlerinin kaybolması için kullanılır. Kara para aklamanın temel amacı, suç gelirlerini temizlemek, yasal hale getirmek ve bu gelirlerin kaynağını gizlemektir.

Ülkemizde kara para aklama yöntemleri farklılık göstermekle birlikte işlenen suçun ana kaynağı yasal olmayan yollar ile elde edilen gelirdir. Bu suçun oluşumunda üç aşama bulunmaktadır;

YERLEŞTİRME: Hukuka aykırı yollardan elde edilen gelirin kaynak oluşum aşamasıdır. Suç gelirleri, yasa dışı faaliyetlerden elde edildiğinde, bu gelirlerin yasal bir işletme veya yatırım gibi görünmesi için kullanılır. Suçun failleri bu gelirleri genellikle açmış oldukları ticari işletmeler aracılığıyla elde etmiş gibi göstermeye çalışırlar.

AYRIŞTIRMA: Hukuka aykırı yollarla elde edilen kazancın elde edilme yönteminin gizlenmesidir. Günümüzde bireyler ödeme işlemleri için kredi kartı ya da elektronik ödeme yöntemleri tercih ettiğinden yüksek miktarlarda nakit kullanımı göze batabilir. Bu sebeple failler parayı ülke dışına çıkarma ya da mali sisteme farklı yollarla kaydettirme yöntemlerine başvurabilir. Söz konusu kazanç aynı zamanda değerli madenler, taşınmazlar, motorlu taşıtlar, paravan şirketlerin kurulması aracılığıyla da piyasaya aktarılabilir.

BÜTÜNLEŞME: Kara para aklama işleminin son adımı, temizlenmiş olarak tabir edilen gelirlerin suçla ilişkilendirilmesini zorlaştırmak için bu gelirlerin yasal ekonomide kullanılmasıdır. Yani kısaca kara paranın hukuka uygun hale getirilip mali sisteme kaydedildiği aşamadır.

Faillerin Kara Para aklamada kullandıkları yöntemlerinden bazıları şunlardır;

• Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması,
• İnternet bankacılığı ve elektronik para sistemleri kullanılarak ülke içi veya uluslararası düzeyde para akışı yapılması,
• Parçalama (structuring) yöntemi,
• Vergi cennetleri (off-shore),
• Paravan (Kağıt üstündeki) ya da hayali şirketler kurulması,
• Oto-finans borç yöntemi (Loan-back),
• Döviz Bürolarının aracı olarak kullanılması,
• Kumarhane ve Gazinolar aracılığıyla para kaynağının farklı gösterilmeye çalışılması,
• Nakit para kullanılan işyerlerinin işletilmesi (Göstermelik – paravan şirketler),
• Sahte fatura kullanmak suretiyle paranın aklanmaya çalışılması olarak örneklenebilir.

KARA PARA AKLAMA SUÇUNUN ÖNLENMESİ İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER NELERDİR?

Kara para aklama suçlarını engellemek ve suçluları yakalamak için finansal kurumlar, hükümetler ve uluslararası toplum, yasal düzenlemeler ve önlemlerle birlikte işbirliği yapmaktadırlar. Bu önlemlerden bazıları şunlardır:

KYC (Know Your Customer “Müşterini Tanı”): Finansal kurumlar, müşterilerini tanıma prosedürleri geliştirir ve şüpheli faaliyetleri izler. KYC Firma ya da kurumların müşterilerini sisteme kaydederken kimliklerinden emin olmak için gerçekleştirdiği işlemlerdir. Müşterilerin kimliklerini ve işlemlerini doğrulama süreçleri önemlidir. Bu sistem dolandırıcılık ve sahtecilik girişimlerini engelleme, müşterilerin gerçek kişiler olduğunu kanıtlama ve müşterinin dürüstlüğünden emin olma gibi amaçlara hizmet etmektedir ve kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır.

Şüpheli İşlem Bildirimi: Finansal kurumlar, şüpheli işlemleri rapor etmekle yükümlüdürler. Bu, kara para aklama şüphelerini yetkililere iletmeye yardımcı olur.

Hükümet Düzenlemeleri: Birçok ülke, kara para aklamayı önlemek amacıyla özel yasal düzenlemeler ve yaptırımlar uygular.

Uluslararası İş birliği: Kara para aklamanın uluslararası boyutta önlenmesi ve tespit edilmesi için ülkeler arası iş birliği önemlidir. Bu, bilgi paylaşımını ve suçluların kaçmasını zorlaştırır.

MAİL ORDER NEDİR?

Mail order; kredi kartı kullanarak pos cihazı ile fiziken ödeme alınamadığı durumlarda (temassız ödeme,şifre ile fiziken yapılan ödeme vb.)  başvurulan bir ödeme alma yöntemidir. Yani kredi kartını kullanan müşteri fiziken işletmede bulunuyor ancak kredi kartı ile ödeme yapmayı deneyip başarılı olamıyorsa ya da kredi kartı sahibi fiziken işyerinde bulunmuyorsa kredi kartı bilgileri kullanılarak “mail order” yöntemi ile ödeme alınmaktadır. Mail order yönteminin günümüzde kara para aklama suçu içerisinde çokça kullanıldığı görülmektedir. Kara para aklama suçunun faillerinin “mail order” yöntemini sıkça kullandığı basında ve kamuoyunda son zamanlarda gündem olmaktadır.

KARA PARA AKLAMA SUÇUNUN TÜRK CEZA KANUNUNDAKİ YERİ VE CEZASI NEDİR?

Ülkemizde 1996 yılında yürürlüğe alınan 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun kara para aklama eylemini bir suç tipi olarak belirleyen ilk yasal düzenleme olmuştur. Mülga 4208 sayılı kanun ile eşzamanlı olarak kurulmuş olan MASAK, 17.02.1997 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır. 4208 sayılı Kanun, yürürlüğe girdiği tarihten 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanununun yürürlüğe girdiği 2006 tarihine kadar 10 yıl yürürlükte kalmıştır.

MASAK suç gelirlerinin elde edilmesinde kullanılan kaynakları ivedilikle takip ve tespit eden, tespit etmiş olduğu sonuçları ilgili birimlere ulaştıran aynı zamanda Maliye Bakanlığına bağlı olarak çalışan bir kurumdur.

Kara para aklama suçu 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda 6 madde halinde belirtilir. Aynı zamanda bu suçun cezası TCK m. 282’de şu şekilde belirtilmiştir;

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama

 Madde 282– (1) (Değişik: 26/6/2009 – 5918/5 md.) Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) (Ek: 26/6/2009 – 5918/5 md.) Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır.

 (4) Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

 (5) Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

KARA PARA AKLAMA SUÇUNDA YETKİLİ ve GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?

Bu suç bakımından yetkili mahkeme kara paranın aklanmış olduğu (suçun işlendiği) yer mahkemesidir. Yani eylemin Ankara’da gerçekleştirilmesi halinde Ankara mahkemeleri yetkilidir.

Kara para aklama suçundan davaya bakmakla görevli mahkemeler ise o yerin Asliye Ceza mahkemeleridir.

KARA PARA AKLAMA SUÇUNDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ NEDİR?

TCK’nun 282. Maddesinde düzenlenen suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunda zamanaşımı 15 yıldır.  Suçun işlendiği tarihten itibaren işbu 15 yıllık süre içerisinde soruşturma – dava açılmaz, dava açılmasına rağmen bu süre içerisinde sonuçlanmaz ise dava zamanaşımının dolması sebebiyle düşme kararı verilecektir.

Ankara Çukurambar Lavida City’de bulunan avukatlık ofisimizde yılların getirdiği tecrübe ile özellikle anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davaları konusunda etkin, hızlı ve çözüm odaklı çalışan Ankara boşanma avukatı Hüseyin Emre DERELİ’ye, 0312 260 06 06 numaralı hat üzerinden 08:00 – 20:00 saatleri arasında ulaşabilir, acil avukatlık hizmeti ihtiyaçlarınızda 7 gün 24 saat 0554 383 83 95 numaralı hat üzerinden irtibat sağlayabilirsiniz.