Boşanma davasında, görevli ve yetkili mahkemeye ilişkin kafanızda oluşan soru işaretleri olabilir. Boşanma davasında görevli veya yetkili mahkeme hangisidir? Boşanma davası hangi mahkemede açılmalıdır? Boşanma davasını başka bir şehirde açabilir miyim? Boşanma davasını yanlış mahkemede açarsam ne olur? Boşanma davasını evime yakın adliyede açabilir miyim? gibi sorularınız yanıt bulmanız için bu yazı kaleme alınmıştır.
GÖREV VE YETKİ
Boşanma davası açacak kişilerin dikkat etmesi gereken hususların başında gelen, davanın yetki ve görev bakımından doğru mahkemede açılmasıdır. Yetkili ve görevli mahkemede açılmayan boşanma davalarında yetkisizlik ve görevsizlik kararı verilmektedir. Böyle bir durumda kişiler, yasal süresi içerisinde mahkemeden dosyanın yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmelidirler.
BOŞANMA DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME
Boşanma davasında görevli mahkeme 9.1.2003 yılında kabul edilen 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin kuruluş, görev ve yargılama usullerine ait kanunda belirtildiği şekliyle “Aile Mahkemeleri”dir. Bazı ilçelerde aile mahkemesi bulunmadığı için davanın asliye hukuk mahkemesinde açılması gerekebilir. Bu mahkemelerde açılan davalarda mahkeme adı Asliye Hukuk Mahkemesi (Aile Mahkemesi Sıfatıyla) şeklinde belirtilir. Boşanma davası açacak taraf, hazırladığı dilekçeyi görevli mahkemeye sunduğuna özellikle dikkat etmelidir. Ankara’nın merkez ilçeleri olarak belirtebileceğimiz Çankaya, Mamak gibi ilçelerde dava Aile Mahkemelerinin görev alanına girerken, Gölbaşında yaşayan bir kişinin açacağı boşanma davasında görevli mahkeme, Gölbaşı Adliyesinde aile mahkemesi olmadığından dolayı aile mahkemesi sıfatı ile Gölbaşı Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.
BOŞANMA DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME
Türk Medeni Kanunu’nun 168. Maddesindeki ifadede “Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.” Şeklinde yetkili mahkeme belirlenmiştir. Buna göre eşler boşanmak için aile mahkemesine, aile mahkemesinin olmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerinin görevine başvurduklarında, yer bakımından yetkili olan mahkemeye açılıp açılmadığına da dikkat etmelidirler.
Boşanma davalarında belirtilen yetki kuralı kesin yetki değildir. Boşanma kararı alan eşler veya taraflardan biri, kararı aldıkları sürece kadar altı ay birlikte yaşıyor iseler, yerleşim yerlerinin bağlı bulunduğu ilçeyi yetki alanı olarak kabul eden mahkemeleri dilekçelerinde yetkili olarak belirtmeleri gerekmektedir. Yine kanun hükmünde belirtildiği gibi ortak yerleşim yerlerinin bulunmaması halinde ise, kendi bulundukları yerleşim yerindeki yetkili ve görevli mahkemede boşanma davası açabilirler. Boşanma davasında tarafların yerleşim yeri olarak esas alınacak yer ise, aile kütüklerinin kaydının bulunduğu yerleşim yeridir. Yerleşim yerinde dikkat edilmesi gereken hususlardan biri, tarafların belirtilen adreste sürekli olarak oturduğunun ispat edilmesidir.
Örnek vermek gerekirse, eşi ile boşanma davasını açmadan önceki altı ay boyunca birlikte Polatlı’da yaşayan bir kişi, boşanma davasını yetki bakımından Polatlı Aile Mahkemesinde açmalıdır. Keza eşlerden biri Ankara Çubuk’ta yaşıyor, diğeri ise Samsun Çarşamba ilçesinde yaşıyor ise Çubuk’ta yaşayan eşin açacağı boşanma davası Çubuk Asliye Hukuk Mahkemesinde aile mahkemesi sıfatı ile açılmalı iken Çarşamba ilçesinde yaşayan eşin açacağı boşanma davasında ise Çarşamba Aile Mahkemesinde yetkili olarak açılacaktır.
BOŞANMA DAVALARINDA YETKİSİZLİK VE GÖREVSİZLİK KARARI
Taraflar boşanma davasını yetkili ve görevli mahkemede açmazlar ise nasıl bir sonuca ulaşacaklarının da değerlendirilmesi yapılmalıdır.
HMK’nın 20. Maddesinde; “Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, taraflardan birinin, bu karar verildiği anda kesin ise tebliğ tarihinden,… süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Aksi takdirde dava açılmamış sayılır ve görevsizlik veya yetkisizlik kararı veren mahkemece bu konuda resen karar verilir.” şeklinde düzenlenen bu hususa göre taraflar, mahkemeye ilettikleri dava dosyası ile ilgili yetkisizlik veya görevsizlik kararı verildiğinde, farklı süre başlangıçları göz önünde bulundurularak 2 haftalık süre zarfında, görevsizlik veya yetkisizlik kararı aldıkları mahkemeye başvurarak, davanın görevli veya yetkili mahkemeye iletilmesini istemeleri gerekmektedir.
Dikkat etmek gerekir ki dava dosyası kendiliğinden yetkili veya görevli mahkemeye iletilmez, mevcut bir talep dahilinde dosya yetkili veya görevli mahkemeye iletilir. Eğer bu talep yasal süresi içerisinde mahkemeye iletilmezse, dava açılmamış sayılır. Bu sebeple dilekçenin sunulduğu ilk aşamada, görevli ve yetkili mahkemenin doğru tespit edilip davanın gerekli mahkemede açıldığına dikkat etmek gerekir. Bu süreçleri takip etmek için en başından itibaren bir avukattan hukuki destek almak, tarafları istenilen sonuca ulaştıracaktır. Zira görevsiz veya yetkisiz mahkemede açılan bir boşanma davası size en az 3 aylık zaman kaybına mal olacaktır.